Mohammad Javad Mirzabeigi

پايان بحث شرك ، مناسب ، بلكه لازم است به برخي شبهات كه بر عليه شيعيان و عقايد و اعمال آنها القا مي گردد پاسخ گفته شود.

اخيرا وهّابي ها، تبليغات سوئي را بر عليه شيعه به راه انداخته و برخي اعمال شيعيان را شرك دانسته و آنها را مشرك معرّفي مي كنند. با صرف ميليون ها دلار وريال ، صدها كتاب بر عليه شيعه و معتقدات آنها تاليف و در حدّ پاسخ به چند شبهه

در وسيعي چاپ و در ميان مسلمانان ، خصوصا در ايّام حج توزيع كرده اند.

وهّابي ها توسّل را شرك مي دانند، روضه خواني و برگزاري مراسم جشن و عزا را بدعت مي دانند. به سلام ها و لعن هايي كه در زيارتنامه ها وارد شده است معترضند.

طواف به دور ضريح ائمه را بدعت مي دانند. و اعتراض مي كنند كه چرا ((ياحسين )) مي گوييد!

قبل از ورد به بحث ، تذكّر اين نكته ضروري است كه فرق است ميان وهّابي و سنّي ، ما با برادران مسلمان خود از اهل سنت ، مساله اي نداريم . تمامي مسلمانان همانند انگشتان يك دست هستند. هر چند انگشتان يك دست ، هر يك داراي خاصّيت و امتيازي است ، امّا همه در برابر تجاوز دشمن ، جمع شده و مشتي مي گردند بر سينه او.

ما در اينجا به ياري خداوند، برخي از اين شبهات را مطرح كرده و به آنها پاسخ مي گوييم.

توسّل

آيا توسّل به پيامبر و اهل بيت او: شرك است ؟ با اندكي دقّت در اطراف خود، متوجّه مي شويم كه گردش امور هستي ، بر اساس اسباب و وسايل و به تعبيري ديگر توسّل است . آب و مواد غذايي از طريق ريشه ، تنه و شاخه درخت ، به برگ آن مي رسد و ريشه درخت از طريق برگ ، نور و هوا را دريافت مي كند.

باران كه مي بارد، به واسطه ابر است وابر به وسيله گرم شدن آب دريا در اثر نور خورشيد ايجاد مي شود.

در حديثي از امام صادق (ع) مي خوانيم : ((ابي اللّه ان يجري الاشيأ الاّ بالاسباب )) (226) خداوند از اين كه كارها بدون سبب و علّت جريان پيدا كند، ابا دارد. خداوند براي هر كاري واسطه و علّتي قرار داده است.

هر چند شفا و درمان از خداست ، (و اذا مرضت فهو يشفين ) (227) امّا همين شفا را خداوند در عسل قرار داده است ; (فيه شفأ للنّاس ) (228) هر چند خداوند كارها را تدبير مي كند، (يدبّر الامر) (229) امّا فرشتگان واسطه تدبير او هستند. (فالمدبّرات امرا) (230) در مورد توسّل قرآن مي فرمايد: (و ابتغوا اليه الوسيلة) (231) وسيله اي براي نزديكي به خدا جستجو نماييد. حال ، آن وسيله كدام است ؟ خداوند در اين آيه ، نوع وسيله را براي ما مشخّص نكرده و به صورت مطلق فرموده است . لذا وسيله ، شامل هر چيزي كه ما را به خدا نزديك كند، مي شود.

توسّل حضرت آدم حضرت آدم پس از آنكه از بهشت اخراج گرديد، سالياني را به گريه ، زاري ، توبه و انابه گذراند، سپس كلماتي را از طرف پروردگارش دريافت كرد و به آن كلمات متوسّل شد. قرآن مي فرمايد: (فتلقّي آدم من ربّه كلمات فتاب عليه ) (232) فخر رازي و بسياري از مفسران اهل سنت گفته اند كه مراد از ((كلمات )) كه حضرت آدم به آنها متوسّل گرديد، نام پيامبر و اهل بيتش بوده است . و آن كلمات اين چنين بود:

((الهي يا حميد بحقّ محمّد، يا عالي بحقّ عليّ، يا فاطر بحقّ فاطمة، يا محسن بحقّ الحسن ، يا قديم الاحسان بحقّ الحسين و منك الاحسان ))

واسطه قراردادن پيامبر و اوليا

وهّابيون مي گويند: اگر نام كسي را در كنار نام خدا ببريد شرك است !

در حالي كه اگر اين سخن آنها درست باشد، خداوند نعوذ باللّه خود مشرك است.

زيرا در آيه 74 سوره توبه مي فرمايد: (وما نقموا الاّ اغناهم اللّه ورسوله من فضله ) خداوند و پيامبرش آنها را بي نياز نمودند. و در جاي ديگر مي فرمايد: (اللّه يتوفّي الانفس ) (233) خداوند جان ها را مي گيرد. و در جاي ديگري مي فرمايد: (يتوفّاكم ملك الموت ) (234) ملك الموت جان شما را مي گيرد. بنابراين واسطه داشتن ، نه تنها شرك نيست ، بلكه اساس هستي بر مبناي واسطه است.

توسّل به پيامبر و اهل بيت او

وهّابي ها مي گويند: پيامبر كه مرد، مرد، خاك شد و جماد گرديد!

در پاسخ مي گوييم :

اوّلا ما اين مطلب را قبول نداريم . ثانيا، بر فرض محال ، قبول كرديم ، ما به مقام پيامبر متوسّل مي شويم و مقام زنده و مرده ندارد. مقام ابوعلي سينا محفوظ است چه زنده باشد و چه نباشد.

علاوه بر آن كه ما معتقديم كه پيامبر و اهل بيت او ائمّه ما زنده اند، قرآن مي فرمايد: (و لا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احيأ عند ربهم يرزقون ) (235) و گمان مبريد كساني را كه در راه خدا كشته شدند، مرده اند، بلكه آنها زنده و در پيشگاه خداوند روزي مي خورند.

شهدا نه تنها زنده اند، بلكه قرآن مي فرمايد: (فرحين بما اتاهم اللّه من فضله ) آنها به خاطر نعمت هايي كه خداوند به آنها داده است ، خوشحالند.

(236) سالي در مدينه باران نباريد، خليفه دوّم به عبّاس عموي پيامبر براي نزول باران متوسّل شد و گفت : خداوندا! ما در زمان پيامبر به او مراجعه مي كرديم و حالا به عموي او متوسّل مي شويم.

دليلي ديگر بر جواز توسّل علاوه بر آيات قرآن و استدلال هاي فوق كه توسّل را جايز مي داند، يك دليل تجربي هم بر جواز توسّل داريم و آن بر آورده شدن حوائج است . ميليون ها انسان مومن و معتقد، با توسّل به اهل بيت : حاجات خود را از خداوند مي خواهند و خداوند حاجت هاي آنها را برآورده كرده و مشكلاتشان را برطرف مي سازد. اگر انجام اين گونه كارها شرك است ، پس چرا حاجت ها برآورده شده و اينگونه دعاها مستجاب مي شود؟ چرا آنها ما را كمك مي كنند؟ آيا خداوند متعال و آن بزرگواران ، ما را به شرك سوق مي دهند!؟

نوشتن نام بر روي سنگ قبور

وهّابي ها اعتقاد دارند نوشتن نام بر روي قبور شرك است . مثلا وقتي به آنها پيشنهاد مي كنيم كه نام مبارك ائمّه بزرگوار بقيع را روي قبور مطهرشان بنويسيد، مي گويند: اين كار شرك است ! آيا نوشتن نام شرك است ؟ در پاسخ آنها بايد بگوييم ، چگونه نام فلان پادشاه را روي سنگ يادبود احداث و يا تعمير و توسعه فلان مسجد مي نويسيد! آيا به نظر شما اين عمل شرك نيست !؟ چطور شما نام يك خيابان را در ابتداي آن خيابان مي نويسيد؟ براستي كجاي نوشتن نام و نشاني و مشخّصات شرك است !؟

گريه بر مردگان و شهدا

آنان گريه بر مرده را خلاف مي دانند، اگر پدر يك وهّابي فوت كرد، انگار نه انگار كه پدرش فوت كرده است !

بالاخره عاطفه انساني و مهر پدري كجاست !؟ مگر پيامبر در مرگ فرزندش ابراهيم نگريست !؟

سلام و لعن در زيارتنامه ها

وهّابي ها معتقدند سلام و يا نفرين بر مردگان شرك است ! شنيدم كه امام جماعت مسجدالنّبي گفته است : افتخار مي كنم كه چهل سال است به پيامبر، سلام نكرده ام !

خوب ، اگر سلام به انبيا شرك است ، پس نعوذ باللّه خدا هم مشرك است ، چون خود خداوند به پيامبرانش سلام مي كند; (سلام علي نوح ) (237) ، (سلام علي ابراهيم ) (238) ، (سلام علي موسي و هارون ) (239) ، (سلام علي ال ياسين ) (240) ، (سلام علي المرسلين ) (241) .

در قرآن ، هم سلام داريم و هم لعن ; در آيات متعدّد خداوند ظالمان را لعن كرده است و ما نيز در زيارتي همچون زيارت عاشورا، كساني را كه در حقّ اهل بيت پيامبر ظلم كرده اند، لعن مي كنيم . (لعنهم اللّه ) (242) ، (قاتلهم اللّه ) (243)

تبرّك

آنها مي گويند تبرّك شرك است !

در حالي كه اگر تبرّك شرك است ، پس چرا خليفه اوّل و دوّم را در كنار بدن مطهّر پيامبر دفن كردند؟ اگر شرك است ، پس چرا در مراسم حج ، استلام حجرالاسود و بوسيدن آن مستحبّ است ؟ مگر حجرالاسود، سنگي بيش نيست ؟

طواف دور قبور

آنها مي گويند به دور قبرها چرخيدن شرك است !

يك پاسخ ظريف و لطيفي در اينجا وجود دارد و آن اينكه در كنار كعبه ، حجراسماعيل واقع است كه در داخل آن قبور حضرت اسماعيل ، حضرت هاجر و تعدادي از انبيا قرار دارد. در اعمال حج و عمره ، به ما دستور داده اند كه هنگام طواف به دور خانه كعبه ، به دور حجر اسماعيل هم بگرديم . به راستي اگر چرخيدن دور قبر شرك است ، پس چرا خداوند به ما دستور داده كه به دور قبر بچرخيم و طواف كنيم ؟

سجده بر مّهر

آنها مي گويند: شما در هنگام نماز سر بر مهر مي گذاريد، بنابراين شما بت پرست و مشرك مي باشيد!

آيا هر كس پيشانيش را روي هر جا گذاشت ، يعني آن را مي پرستد!؟ اگر كسي سر بر روي مهر گذاشت ، خاك پرست مي شود، پس شما هم مشرك هستيد و شرك شما بيشتر است ، چون سر بر هر چيزي مي گذاريد. بنابراين شما هم موكت پرست هستيد، هم فرش پرست و هم ... .!

در حالي كه چنين نيست ، بلكه در حقيقت ، سجده براي خداوند است و هركس سر بر مهر مي گذارد، خدا را مي پرستد. (وانّ المساجد للّه ، فلاتدعوا مع اللّه احدا) (244) البتّه برخي از عوام كارهاي غلطي انجام مي دهند، كه مربوط به مذهب شيعه نيست . مثلا هنگام وارد شدن به حرم مطهّر امام رضا (ع) ، پاشنه درب ورودي را سجده مي كنند. بوسيدن اشكال ندارد، ولي سجده ، مخصوص خداست.

روضه خواني و يادبود

وهّابي ها مي گويند: روضه خواني و مراسم يادبود، بدعت است !

حال آنكه خداوند در قرآن ، روضه خواني مي كند. آنجا كه مي فرمايد: (و كايّن من نبيّ قاتل معه ربّيّون كثير فما وهنوا و ما استكانوا) (245) يكي از اعمال حج وعمره ، سعي بين صفا و مروه است . حاجي بعد از طواف خانه خدا و بعد از آنكه دو ركعت نماز طواف را به جاي آورد، بايد هفت بار بين صفا ومروه سعي كند. چرا بايد هفت بار بين اين دو كوه را پيمود؟ به ياد حماسه فداكاري يك مادر! هاجر همسر ابراهيم ومادر اسماعيل :.

هاجر، براي يافتن آب ونجات كودك شيرخوار خود، هفت بار اين مسير را پيمود. خداوند مي خواهد اين خاطره همچنان در اذهان زنده بماند. لذا قرآن مي فرمايد: (انّ الصّفا و المروة من شعائر اللّه ) (246) و در پايان اين آيه مي فرمايد: (فانّ الله شاكر عليم ) خداوند سپاسگذار و داناست . يعني اي خانم ! اي هاجر! اگر تو يك روزي به خاطر خدا مشكلات فراواني را تحمّل كردي ، من هم نمي گذارم نام و خاطره ات ، فراموش شود. در حقيقت شكرگزاري خدا به اين نحو است كه نام و خاطره او را زنده نگه مي دارد.

جشن ها

مي گويند: برگزاري مراسم جشن و سرور به مناسبت ميلاد پيامبر: و ديگران شرك است ! و به شيعيان و ساير مسلمانان اعتراض مي كنند كه چرا براي ميلاد پيامبر و امامان جشن مي گيريد!؟ اين عمل شما شرك است !

پاسخ آنها را قرآن مي دهد. قرآن مي فرمايد: حضرت عيسي (ع) به خدا عرض كرد:

(ربّنا انزل علينا مائدة من السمأ تكون لنا عيدا لاوّلنا و آخرنا) (247) خداوندا! يك غذاي آسماني بر ما نازل فرما، تا عيدي براي تمامي ما باشد. ما از آنان سوال مي كنيم : آيا تولّد يك پيامبر و امام ، به اندازه يك مائده آسماني ارزش ندارد؟ اگر مثلا دو تا گلابي از آسمان نازل شود، عيد است ، امّا تولّد پيامبر به اندازه دو تا گلابي براي ما مايه جشن و سرور و شادماني نيست ؟ چه قدر انسان بايد كج سليقه باشد!؟

بوسيدن ضريح

خدا رحمت كند علامه سيّد شرف الدّين جبل عاملي ، صاحب كتاب المراجعات را، ايشان يك بار به مكه مشرف مي شوند. پادشاه عربستان هر ساله در ايّام حج ، يك ميهماني با شكوه با حضور علماي تمامي مذاهب برگزار مي كرد. در آن سال ، ايشان هم به عنوان عالم بزرگ شيعي ، به آن مجلس دعوت مي شود. علامه هنگامي كه وارد مجلس مي شود، قرآني را به شاه عربستان هديه مي كند، شاه نيز قرآن را مي گيرد و مي بوسد.

علامه سيد شرف الدين بلافاصله به او مي گويد: تو چرم پرست هستي و مشركي !

پادشاه با تعجب مي پرسد براي چه ؟ علامه جواب مي دهد: براي اينكه جلد اين قرآن را كه چرم است بوسيدي ! پادشاه مي گويد: من به خاطر چرم نبوسيدم ، كفش هاي من هم چرمي است ، ولي آن را نمي بوسم ! من چرمي را كه جلد قرآن است مي بوسم.

سيّد شرف الدّين جواب مي دهد: ما هم هر آهني را نمي بوسيم . آهني را كه ضريح پيامبر است مي بوسيم ، ولي شما به ما مي گوييد: مشرك ! پادشاه اندكي تامّل كرده و مي گويد: شما درست مي گوييد!

روزي در مسجد النّبي خواستم ضريح پيامبر را ببوسم . يكي از وهّابي ها گفت : ((هذا حديد)) اين آهن است وهيچ فايده اي براي تو ندارد. به او گفتم : پيراهن حضرت يوسف نيز پنبه بود، ولي قرآن مي گويد: هنگامي كه اين پيراهن را بر روي صورت يعقوب (ع) انداختند، او بينا گرديد. (فارتدّبصيرا) (248) آري آن پيراهن از پنبه بود، ولي چون با بدن يوسف (ع) تماس پيدا كرده بود، با ساير پيراهن ها تفاوت پيدا كرده و توانست انسان نابينايي را بينا كند. در بني اسرائيل صندوق مقدّسي وجود داشت كه مورد احترام آنان بود. ماجراي اين صندوق بر مي گردد به زمان تولّد حضرت موسي .

هنگامي كه آن حضرت به دنيا آمد، مادرش از ترس ماموران و خبرچينان فرعون و با الهامي كه از طرف پروردگار دريافت كرد، كودك خود را در اين صندوق نهاد و در رود خروشان نيل رها كرد. اين صندوق بعدها مورد احترام و تقديس بني اسرائيل واقع شد و در هر حركت مهمّي ، اين صندوق ، همانند پرچم در جلو جمعيّت بني اسرائيل به حركت در مي آمد.

در اين صندوق مقدّس يادگارهايي از حضرت موسي (ع) و خاندان او قرار داشت . در يكي از جنگ ها اين صندوق به تصرّف دشمنان درآمد و دست بني اسرائيل از آن كوتاه شد. اين اتّفاق ، آثار بسيار سوءرواني در ميان بني اسرائيل بجاي گذاشت.

پس از مدّت ها و در جريان فرماندهي طالوت ، خداوند بازگشت آن را به بني اسرائيل نويد داد.

قرآن در اين ارتباط مي فرمايد: نشانه فرماندهي او بر شما بازگشت صندوق معهود است ، كه در آن آرامشي است از طرف پروردگار شما و يادگارهاي بجا مانده از دودمان حضرت موسي .

(249) خوب ، اگر صندوقي كه يادگارهايي از پيامبر خدا، حضرت موسي (ع) و خاندان او در آن قرار دارد، مايه آرامش است ، آيا صندوقي كه در آن يادگاري از پيامبر اسلام (ص ) باشد، مايه آرامش نيست ؟ به همين دليل ، هر جا فرزندي از فرزندان پيامبر مدفون باشد، قبر و ضريح او، مايه آرامش است و ما آن را مي بوسيم و افتخار هم مي كنيم.

احترام بقيع

اگر در قبرستان بقيع ، به احترام ائمّه معصومين : و ساير بزرگان آرميده در بقيع ، كفش هاي خود را در آورده و با پاي برهنه حركت كنيم ، به ما مي خندند! آيا اگر به احترام مكان و زمين مقدّسي پابرهنه شويم ، اشكالي دارد؟ مگر خداوند به حضرت موسي (ع) نمي فرمايد: (فاخلع نعليك انّك بالواد المقدّس طوي ) (250) كفش هاي خود را در آور، چون در سرزمين مقدّسي هستي !

حضرت صالح به قومش فرمود: (هذه ناقة اللّه ... لا تمسّوها بسوءفيائخذكم عذاب اليم ) (251) اين ماده شتر الهي است ، مبادا گزندي به او بزنيد كه خداوند شما را عذابي سخت خواهد كرد.

هنگامي كه يك شتر، به بركت انتساب به حضرت صالح واعجاز الهي مقدّس مي شود، آيا يك قطعه زمين نمي تواند به بركت در آغوش گرفتن پيكر اولياي خدا مقدّس شود!؟

ذكر يا عليّ و يا حسين

وهّابي ها مي گويند: هر ذكري جز ((يا اللّه ))، شرك است ، گرچه ((يا محمّد)) باشد!

اصولا هر گونه استمدادي از غير خدا شرك است.

بايد پرسيد: اگر يا حسين گفتن شرك است . پس اين سخن فرزندان حضرت يعقوب (ع) كه آمدند خدمت پدر و گفتند: (يا ابانا استغفر لنا) (252) پدر جان از خداوند بخواه ما را ببخشد، حكمش چيست ؟ اگر بگوييد: حضرت يعقوب (ع) زنده بود كه از او استمداد كردند، مي گوييم : حسين بن علي 8 نيز زنده است ، زيرا قرآن مي فرمايد: (و لاتحسبنّ الّذين قتلوا في سبيل اللّه امواتا بل احياءعند ربّهم يرزقون ) (253) و گمان نكنيد كساني كه در راه خدا كشته شده اند، مرده اند، بلكه زنده ودر پيشگاه پروردگار خود روزي مي خورند.

گنبد و بارگاه

مي گويند: ساخت گنبد و بارگاه شرك است !

مي گوييم : اوّلا ما گنبد را نمي پرستيم ، اگر گنبدي را مي سازيم مي خواهيم اعلام كنيم كه زير آن مردي الهي و موحّد مدفون است . گنبد علامت بندگي خداست ، نه علامت شرك.

ثانيا ساختن مسجد و بارگاه بر مزار و قبور بزرگان الهي در متن قرآن آمده است.

قرآن در نقل ماجراي اصحاب كهف مي فرمايد: هنگامي كه ماجراي اصحاب كهف بر ملا شد، مردم براي ديدن آنها شتافتند، ولي آنها را مرده يافتند، هر كس پيشنهادي كرد; يكي پيشنهاد كرد كه بر روي آنها، بناي يادبودي ساخته شود. ديگري پيشنهاد كرد كه مسجدي بر روي غار بنا كنيم . اين پيشنهاد پذيرفته شد. (254) اين خود الگوي خوبي است براي همه ما كه اگر بناست ، بناي يادبودي بسازيم ، چه بهتر كه بناي مفيد و ارزنده اي بسازيم.

در برخي شهرها بناي يادبودي مي سازند كه داراي مفهوم روشني نيست و با فرهنگ ما سازگاري چنداني ندارد.

حال كه ساختن مسجد كنار قبور اوليا، در متن قرآن آمده است ، بنابراين ساخت مساجد و حرم ، كه محلّ عبادت و راز و نياز و تلاوت قرآن است ، در كنار و بر روي قبور ائمه ، چه اشكالي دارد!؟ ثالثا ساختن گنبد به جاي سقف مسطّح ، كاري عقلائي و منطقي و هنري است . زيرا گنبد از زيباترين و بهترين و بااستحكام ترين نوع معماري است .

طلاكاري گنبد و ضريح نيز نشان دهنده عشق به اهل بيت : است ، خداوند به پيامبرش مي فرمايد: (قل لا اسئلكم عليه اجرا الاّ المودّة في القربي ) (255) بگو:

من چيزي به عنوان مزد رسالت از شما مطالبه نمي كنم ، مگر دوستي با اهل بيت من.

در واقع طلا كاري گنبد و ضريح ، نوعي ابراز علاقه و محبّت به اهل بيت پيامبر و تعظيم شعائر و تشكّر از آنهاست . علاوه بر آنكه نوعي زينت وزيبايي است و زيبايي نيز هيچ ايراد و اشكالي ندارد، بلكه امري پسنديده است.

الحمدللّه ربّ العالمين